Op-Ed: Khmer Time
NGOs Out of Politics – PM’s Office
Sunday, 15 March 2015; News by Khmer Times / T. Mohan and Ros Chanveasna
Manith Hun (L), deputy director of Prime Minister’s cabinet, argues that keeping NGOs out of political election campaigns creates a level playing field. He is seen here attending a 2012 ceremony in Phnom Penh. Photo: Reuters
PHNOM PENH (Khmer Times) – Proposed election legislation banning civil groups from election campaigning is being misinterpreted, says a close aide of the prime minister.The New Law Creates Fair Play
Read more…
Op-Ed: VOD Hot News
ដោយ៖ ទូច សុខា | ថ្ងៃចន្ទ ទី16 មិនា 2015 | 43 នាទី មុន
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា លោក វាលៀម ថដ(William E. Todd
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជាសម្តែងក្តីបារម្ភរបស់ខ្លួនចំពោះច្បាប់បោះឆ្នោតថ្មី ដែលលោកគិតថាបានរឹតបន្តឹងសិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ និងការជួបជុំរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងសង្គមស៊ីវិល ដោយជំរុញឲ្យសភាពិចារណាឲ្យបានល្អិតល្អន់ចំពោះផលប៉ះពាល់លើសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន។
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា លោក វាលៀម ថដ(William E. Todd) បានសរសេរដូច្នេះនៅក្នុងប្លុករបស់លោក ដែលត្រូវបានចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែមីនា។ លោកបានលើកឡើងពីក្តីបារម្ភរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនចំពោះការកម្រិតសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងការជួបជុំនៅក្នុងច្បាប់បោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តថ្មីនេះ។ លោកវាលៀមជំរុញឲ្យរដ្ឋសភាកម្ពុជាពិចារណាដោយល្អិតល្អន់លើចំណុចទាំងនេះ ដើម្បីជៀសវាងផលប៉ះពាល់ដល់ការបោះឆ្នោតលើកក្រោយ និងប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិជាមួលដ្ឋាននៃការជួបជុំ និងបញ្ចេញមតិ។
លោកបានសរសេរនៅលើប្លុករបស់លោកថា«ខ្ញុំត្រូវតែសារភាពថាខ្ញុំបារម្ភ និងហើយមិនយល់ថាតើការកម្រិតគឺជាការធ្វើឲ្យប្រសើរយ៉ាងម៉េច។ ខ្ញុំសង្ឃឹម និងជំរុញយ៉ាងមុតមាំថារដ្ឋសភានឹងពិចារណាច្បាប់ទាំងពីរថ្មីនេះ(ដែលគម្រោងនឹងធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី១៩ខែមីនា) ដោយពិចារណាឲ្យបានហ្មត់ចត់ចំពោះផលប៉ះពាល់ ដែលការផ្លាស់ប្តូរនេះនឹងមានទៅការបោះឆ្នោតនៅពេលអនាគត។ ជាពិសេសឥទ្ធិពលទៅលើសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋាននៃការបញ្ចេញមតិ និងការប្រមូលផ្តុំ» ។
កន្លងទៅ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុប លោក ហ្សងហ្វ្រង់ស័រ កូតាំង (Jean-François Cautain) ក៏បានស្នើឲ្យក្រុមការងារគណបក្សទាំងពីរ ពិនិត្យលើច្បាប់ដាក់ទោសទណ្ឌនោះឡើងវិញ ដើម្បីធានាថាអង្គការសង្គមស៊ីវិលមានសិទ្ធិពេញលេញក្នុងការជំរុញឲ្យដំណើរការបោះឆ្នោតមួយប្រកបដោយតម្លាភាព។ លោកបញ្ជាក់ថា« មាត្រា ទី៨៤ស្តីពីច្បាប់ក្នុងការបោះឆ្នោតថ្មីនេះ ហាក់ដូចជាផ្ទុយទៅនឹងមាត្រាទី៤១នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ក៏ដូចជាការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទាក់ទងទៅនឹងកតិកាសញ្ញាសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងនយោបាយ» ។
ក្នុងសេចក្តីព្រាងសេចក្តីស្នើរបស់ច្បាប់ស្តីអំពីការជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត ជំពូកទី៧ ត្រង់មាត្រា៨៤ ចំណុចមួយចែងថាអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ឬសមាគមក្នុងស្រុក និងសមាគម ឬអង្គការអន្តរជាតិដែលបំពេញការងារក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មិនត្រូវនិយាយដោយផ្ទាល់ ឬដោយប្រយោល ឬសរសេរជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ក្នុងន័យប្រមាថ មាក់ងាយគណបក្សនយោបាយណាមួយ ឬបេក្ខជនណាម្នាក់។ ជំពូកទី១០ ត្រង់មាត្រា១៤៨ ចែងថាគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត(គជប) នឹងផាកពិន័យជាប្រាក់ពី១០លានទៅ២០លានរៀល ចំពោះអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ឬសមាគមក្នុងស្រុក និងសមាគម ឬអង្គការអន្តរជាតិដែលបានធ្វើសកម្មភាពដោយផ្ទាល់ ឬដោយប្រយោល បំពានបញ្ញតិនៃមាត្រា៨៤នៃច្បាប់នេះ។ មាត្រាចែងបន្តថាការទទួលខុសត្រូវខាងលើ មិនលើកលែងការទទួលខុសត្រូវរបស់រូបវន្តបុគ្គលចំពោះអំពើដដែលខាងលើ ឬបទល្មើសផ្សេងទៀតដែលបញ្ញត្តិក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌនោះឡើយ។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការខុមហ្វ្រែល លោក គល់ បញ្ញា យល់ថាច្បាប់នេះនឹងទាញទម្លាក់ស្តង់ដារសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ក្នុងការចូលរួមសកម្មក្នុងជីវភាពយោបាយ និងសេរីភាពបង្កើតសមាគម និងបញ្ចេមតិ ដែលផ្ទុយទៅនឹងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ លោកថា«…ហើយយើងទៅដកសេរីភាពហ្នឹង ហើយយើងថាសកម្មភាពរបស់គេចូលក្នុងជីវភាពនយោបាយហ្នឹងសុទ្ធតែជាបទល្មើស នេះជាការរំលោភធ្ងន់ធ្ងរ ខ្ញុំគិតថាយើងត្រូវតែពិនិត្យឡើងវិញ…យើងត្រូវតែគោរពតាមស្តង់ដារអន្តរជាតិ ជាពិសេសច្បាប់អន្តរជាតិ» ។
លោក គល់ បញ្ញា បន្តថាសង្គមស៊ីវិលនឹងបញ្ជូនអនុសាសន៍ទៅគ្រប់តំណាងរាស្រ្តទាំងអស់ ដើម្បីឲ្យពួកគាត់ពិចារណាទៅលើអនុសាសន៍របស់សង្គមស៊ីវិលទាក់ទងទៅនឹងមាត្រាមួយចំនួនដែលបានរឹតត្បិតសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងសង្គមស៊ីវិល។ លោកថាសង្គមស៊ីវិលនឹងតាមដានមើលទៀតថា តើមានតំណាងរាស្រ្តរូបណាខ្លះ ដែលបានចូលរួមអនុម័តច្បាប់ ដកសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងកត់ត្រាឈ្មោះតំណាងរាស្រ្តនោះទុកជាប្រវត្តិសាស្រ្ត។
គួររំឮកថា កាលពីសប្តាហ៍កន្លងទៅ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្លាប់លើកឡើងគណបក្សទាំងពីរនឹងមិនរៀបចំសិក្ខាសាលាពិគ្រោះយោបល់លើច្បាប់បោះឆ្នោតថ្មីម្ដងទៀត តាមការទាមទាររបស់សង្គមស៊ីវិលនោះទេ។
តាមគម្រោងរដ្ឋសភានឹងជជែកដេញដោលលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះនៅថ្ងៃទី១៩ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៥ខាងមុខនេះ។ បើតាមលោក កឹម សុខា អនុប្រធានទី១នៃរដ្ឋសភា និងជាអនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះនឹងត្រូវបញ្ជូនទៅកាន់ព្រឹទ្ធសភា និងព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីឡាយព្រះហស្ថលេខានៅមុនថ្ងៃទី៣០ ខែមីនានេះ៕
Op-Ed: Phnom Penh Post
Election laws to get ‘no more’ discussion
Two new laws governing elections and the functioning of the National Election Committee are expected to be passed without further debate during a session of parliament later this week.
Representatives of the ruling Cambodian People’s Party and opposition Cambodia National Rescue Party announced the decision yesterday, despite opposition to the current drafts from election watchdogs.
Kuoy Bunroeun, head of the CNRP working group, said there would be “no more discussion” of the laws because they had already been agreed on by both parties last week. Sik Bun Hok, a CPP lawmaker, could not confirm that the current drafts would remain intact, but said “we are in a hurry to pass this law”.
The Election Reform Alliance (ERA), a group of 60 nongovernmental election monitors, boycotted a public forum last week where the drafts were presented. Koul Panha, executive director of Comfrel, a member of the ERA, urged the parties to reconsider and amend the laws.
“It affects civil society, and also the rights of parties and observers,” he said. “The parties must resolve this problem.”
Op-Ed: Post Khmer
ស្ត្រីម្នាក់ត្រូវបានកម្លាំងសន្តិសុខហាមឃាត់នៅក្នុងការតវ៉ាមួយនៅភ្នំពេញកាលពីឆ្នាំមុន។
ម៉ៃ វីរៈ
គ្មានការបោះឆ្នោតដោយសេរីទេ ប្រសិនបើមិនមានសេរីភាព
គេទទួលស្គាល់ជាសកលថា សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ គឺជាសេរីភាពមូលដ្ឋាន ដែលរាល់ប្រទេសប្រកាន់យករបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ត្រូវតែលើកកម្ពស់។ ស្របតាមគោលការណ៍នេះ រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា បានចែងជាឱឡារិកអំពីសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិនៅក្នុងមាត្រា ៤១។ ទោះយ៉ាងណាក្តី សារសំខាន់នៃសេរីភាពមូលដ្ឋានជាញឹកញាប់មិនត្រូវបានយល់ច្បាស់ទេ។
ដោយសារសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ គឺជាគោលគំនិតដែលមានប្រភពមកពីលោកខាងលិច ខ្ញុំនឹងប្រើប្រាស់ទ្រឹស្តីស្តីពីសេរីភាពដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងជាទូទៅនេះនៅក្នុងប្រពៃណីអាមេរិកនៃច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ប្រពៃណីច្បាប់ទំនើបនេះផ្តល់នូវហេតុផលបួនដែលសេរីភាពនេះត្រូវតែមាននិងត្រូវតែអនុវត្ត។
ទីមួយៈ សេរីភាពនេះនឹងបង្កើតឲ្យមានអារម្មណ៍អភិបាលកិច្ចដោយខ្លួនឯងសម្រាប់ប្រជាជន។ ការនិយាយដោយសេរីគឺសំខាន់ណាស់នៅក្នុងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ ពីព្រោះអ្នកបោះឆ្នោត អាចមានឥទ្ធិពលបំផុតទៅលើការជ្រើសរើសគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល តាមរយៈសេរីភាពនៃការនិយាយស្តី និងអាចវាយតម្លៃសមត្ថភាពបេក្ខជនបានយ៉ាងល្អ តាមរយៈការពិភាក្សាគ្មានកំហិត អំពីគំនិតនិងអំពើរបស់បេក្ខជននោះ។ ម្យ៉ាងទៀត នៅក្នុងរបបប្រជាធិបតេយ្យសេរី ប្រជាជនត្រូវតែមានសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ។ នេះគួរតែដូចគ្នាដែរ នៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ដែលចែងជាឱឡារិកថា អំណាចទាំងអស់គឺបានមកពីប្រជាជន (មាត្រា ៥១)។ ប្រជាធិបតេយ្យតំណាងរាស្ត្រ មិនមែនមានន័យថា ប្រជាជនឈប់និយាយនោះទេ។ សមត្ថភាពរិះគន់រដ្ឋាភិបាលគឺជាស្នូលនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរី។
ទីពីរៈ ការនិយាយដោយសេរីគឺជាមុខងារនៃយន្តការស្វែងរកការពិត ហើយការពិត ពិតប្រាកដនឹងអាចរកឃើញដោយងាយស្រួល។ នេះគឺដោយសារតែការពិភាក្សាដោយចំហដែលជាញឹកញាប់ឈានទៅដល់ការស្វែងរកអ្វីត្រូវ អ្វីខុស។ វាស្ទើរតែពិបាករកជម្រើសអ្វីប្រសើរជាងនេះ។ គ្មានពលរដ្ឋណាដែលនឹងនិយាយថា រដ្ឋាភិបាលគឺជាស្ថាប័នតែមួយគត់ដែលអាចកំណត់អ្វីត្រូវឬខុសនោះទេ។ ដូចដែលយើងដឹងហើយថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ចែងអំពីគោលគំនិត នៃការស្វែងរកការពិតពីប្រជាជន ជាឧទាហរណ៍តាមរយៈសមាជជាតិ (មាត្រា ១៤៧) ដែលនៅក្នុងអំឡុងសមាជនោះ ប្រជាជននឹងអាចនិយាយដោយផ្ទាល់ អំពីថា តើគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលប្រព្រឹត្តទៅដោយល្អឬមិនល្អ?
Read more…
Op-Ed: Post Khmer
អ្នកបោះឆ្នោតនៅ ខេត្តកំពង់ចាម ពិនិត្យឈ្មោះបោះឆ្នោតកាលពី ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣។
ហេង ជីវ័ន
ចាប់ច្រវាសម្លឹងត្រើយ
មុននឹងចាប់ផ្តើមចែករំលែកនូវការយល់ឃើញខ្លះៗផ្ទាល់ខ្លួន ខ្ញុំសុំរំឭកមិត្តអ្នកអានទាំងអស់សូមចាំថា លទ្ធផលនៃកំណែទម្រង់ គ.ជ.ប កើតចេញពីការចរចាគ្នារវាងបក្សពីរ ដូចនេះ គ្មានអ្វីដាច់ខាត ហើយគ្មានអ្វីឥតខ្ចោះនោះទេ អ្វីៗមិនបានដូចចិត្តទាំងអស់នោះទេ។ សឹមៗកុំបំបោល ក្រែងមិនដល់ ដូចប្រាថ្នា។
ទី១. ផ្តើមចេញពីការថែមអាសនៈពី ១ ទៅ ៣ នៅមណ្ឌលកំពង់សោម។ សង្គ្រោះជាតិចង់បានពីរ តែប្រជាជនចង់បានបី។ ចង់ពីរមិនព្រម បើមិនយកបី មានតែអត់។ ការពិតបើនិយាយពីចំនួន គឺច្បាស់ជាចាញ់ប្រៀប បក្សប្រជាជន តែបើនិយាយពីនយោបាយ គឺសង្គ្រោះជាតិបានបោះមួយជំហាន ពីខេត្តដែលមិនអាចឈរជើងបាន ទៅជាបង្កើតបានជាបន្ទាយមួយសម្រាប់ឈរជើងហើយជាបន្ទាយសម្រាប់ខ្សែរាជវង្សចូលក្នុងនយោបាយជាតិផង។ ទីបំផុតទៅ អ្នកណា ២ អ្នកណា ១ នៅមិនទាន់ដឹងទេ។ នយោបាយដូចបាល់មូល។ នយោបាយមានពីរផ្លូវ ថាតើវាយពីក្រៅ ឬវាយពីខាងក្នុង។ កម្លាំងច្រើនវាយព័ទ្ធពីក្រៅ កម្លាំងតិចធ្វើសង្គ្រាមផ្ការីក។
ទី២. បើនិយាយពីការបោះឆ្នោត គេនិយាយពីចំណុចធំពីរ ថាតើសមាសភាព គ.ជ.ប ឯករាជ្យទេ អព្យាក្រឹតទេ ឬតុល្យភាពទេ ហើយការអនុវត្តការងាររបស់ គ.ជ.ប បានត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ទេ។ និយាយពីការអនុវត្តច្បាប់ បង្កើតច្បាប់ ត្រូវមើលមនុស្ស។ ជាការពិតសមាសភាព គ.ជ.ប ថ្មីនេះ មិនឯករាជ្យ មិនអព្យាក្រឹតទេ ព្រោះបញ្ជូនទៅពីបក្ស ៤ ទល់ ៤ មានតែអ្នក ទី៩ ទេ ដែលឯករាជ្យ តែប្រព័ន្ធនេះគឺមានតុល្យភាព រក្សានូវលំនឹងរវាងភាពត្រូវនិងខុស ដែលពីមុនគ្រប់គ្រងផ្តាច់មុខដោយបក្សតែមួយ ដូចនេះ គ.ជ.ប ថ្មីគឺប្រសើរជាងមុន ក្នុងការគ្រប់គ្រង ចាត់ចែង ដឹកនាំ សម្រេចចិត្ត។ បើបានចំណែកគ្រប់គ្រង គ.ជ.ប ហើយ ស្រាប់តែមានបក្សណា ចោលម្សៀតធ្វើមិនកើត ហៃអើតាមតែគេ ពេលនោះ ចាំកាប់ក៏មិនទាន់ហួសពេលដែរ។ គ្មានអ្នកណា ធ្វើអត្តឃាតខ្លួនឯងទេ មានតែមនុស្សឆ្កួត។
ទី៣. ការសម្រេចចិត្តជាទូទៅរបស់ គ.ជ.ប គឺប្រើប្រព័ន្ធឆ្នោត ៥០ ភាគរយ បូក ១ មានតែបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងរបស់ គ.ជ.ប ទេ ដែលតម្រូវឲ្យយកសំឡេងភាគច្រើន ដោយប្រៀប ២/៣។ បទបញ្ជាផ្ទៃក្នុង សម្រាប់ការធ្វើការងារជាប្រចាំថ្ងៃរបស់ គ.ជ.ប ត្រូវចេញពី ២/៣ តើមានអ្នកណាថា ការងារមិនដើរល្អ? បក្សប្រជាជន គឺប្រាកដជាទាមទារធ្វើជាប្រធាន គ.ជ.ប ចំណែកអនុប្រធាន គឺសង្គ្រោះជាតិ។ ក្នុងករណី ៤ ទល់ ៤ សំឡេងប្រធានមានឧត្តមានុភាព ដែលមានន័យថា មានអំណាចអាចសម្រេចចិត្តបាន។ អាចទៅកើត វាទាល់តែបុគ្គលឯករាជ្យម្នាក់ ទី៩ នោះ អនុបវាទ ឬត្រូវគេគំរាមសន្តិសុខ មិនអាចមកប្រជុំសម្រេចកិច្ចការសំខាន់ៗបាន ដូចនេះ ដើម្បីដោះស្រាយ បញ្ហានេះ សមាជិក គ.ជ.ប អាចស្នើសុំការការពារសន្តិសុខបាន ក្នុងករណីចាំបាច់។ អាចមានមតិលើកឡើងថា អាជ្ញាធរជារបស់រដ្ឋាភិបាល អ៊ីចឹងក្រែងលោកចុះទឹកក្រពើឡើងលើខ្លា។ ដូចនេះហើយបានអាទិភាពរបស់អ្នកនយោបាយគឺកំណែទម្រង់ស្ថាប័នជាតិធំៗ ដើម្បីជួយទប់គ្នា។
Read more…
